سازمان زمین‌شناسی: ایران مرکزی با فرونشست روبه‌رو است/ اگر الگوی مصرف کشاورزی اصلاح نشود، کشور با تنش آبی، فرونشست و تخلیه آبخوان‌ها روبرو خواهد شد/ تنش آبی منجر به مهاجرت‌های گسترده درون سرزمینی می‌شود

ایسنا: رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه ایران مرکزی با فرونشست مواجه است، تاکید کرد: اگر الگوی مصرف کشاورزی ممنوع نشود و چاه های عمیق اصلاح و حفر شود، کشور با تنش آبی مواجه خواهد شد. فرونشست و کاهش سفره های آب زیرزمینی که ممکن است منجر به مهاجرت گسترده به داخل اراضی شود.

ایمان نظام سلطانی با بیان این مطلب افزود: زمانی که آب های زیرزمینی در دشت ها از بین برود، به ویژه در مناطق خشک که رودخانه های دائمی وجود ندارد، دیگر نمی توانند زندگی کنند و مهاجرت به تدریج صورت می گیرد، باید گفت. از آنجایی که بسیاری از نقاط ایران مرکزی از سفره های زیرزمینی و فرونشست تغذیه نمی شوند، پتانسیل مخازن آب زیرزمینی به شدت از بین رفته است.

وی ادامه داد: در سرزمین خشکی مانند ایران که ایرانی ها عادت کرده اند مدت ها در شرایط کم آبی زندگی کنند، آب موضوعی حیاتی است و بسیاری از دشت های ایران مانند دشت خزر بیش از 90 درصد وابستگی دارند. در مورد آب های زیرزمینی برای کشاورزی.

به گفته رئیس اداره هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، اولویت کشاورزی باید در مناطق دارای منابع آب سطحی مانند شمال و خوزستان باشد که باید با افزایش بهره وری آب در کشاورزی نیز همراه باشد.

وی با بیان اینکه در درازمدت نمی توان به منابع آب زیرزمینی برای کشاورزی تکیه کرد، افزود: کشاورزی باید بر اساس الگوی کشاورزی و در دسترس بودن آب تعدیل شود و در ایران نزدیک به دو برابر آب سایر کشورها برای تولید هر کدام استفاده می شود. کیلویی محصولات کشاورزی انجام می دهیم

نظام سلطانی با اشاره به وقوع فرونشست گسترده در ایران طی سال های 75 تا 1379 گفت: به نوعی شاهد اثرات فرونشست بر ساختمان ها هستیم و خلأ برخی از زیرساخت ها مانند راه آهن و جاده باعث کاهش عمر مفید آنها شده است.

رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور اضافه کرد: اما برخلاف تصور عمومی، خطر اصلی کشور این نیست که سفره های زیرزمینی بخشی از ظرفیت ذخیره خود را از دست بدهند و تراکم ناشی از آن را از دست بدهند فرونشست زمین امکان شارژ مجدد قسمت های عمیق آبخوان را مختل می کند اگر همین روند در برخی مناطق مرکزی ایران مانند اصفهان، شیراز، کرمان و یزد ادامه یابد، در آینده شاهد وضعیت اسفبار جمعیتی خواهیم بود.

وی در پاسخ به این سوال که ایران همیشه کشوری محصور در خشکی بوده و چرا کانال های آبی در ایران اختراع و توسعه یافته است؟ وی خاطرنشان کرد: ایرانی ها چون می دانستند کم آبی دارند از کانال هایی برای رساندن آب از قسمت های کوهستانی به وسط دشت استفاده می کردند، اما متأسفانه اکنون به پمپ ها و چاه ها وابسته شده ایم و راه حل آسان را انتخاب کرده ایم. چاه را عمیق کنید چاه برای دسترسی به آب

نظام سلطانی گفت: برای جلوگیری از تهی شدن سفره های زیرزمینی باید عمق چاه هایی که حفر می شوند بر اساس وضعیت آبخوان مشخص شود از سوی دیگر اجازه حفر چاه های عمیق تر و حتی لایروبی نیز مجاز نیست احیای قنوات اقدام خوبی است، اما نیاز آبی ایجاد شده را تامین می کند و مهمتر از همه این نیاز آبی باید بیشتر از ظرفیت آبی کشور کنترل شود.

وی با تاکید بر اینکه وضعیت انتقال آب از خلیج فارس نیز به همین منوال است، گفت: در صورت انتقال این آب تنها بخشی از نیاز صنعت و شرب و میزان آب قابل انتقال را تامین می کند. خلیج عربی از دریا تا خشکی، در مقایسه با میزان مصرف آب، به ویژه در بخش کشاورزی، کمیاب و بسیار گران است.

به گفته رئیس اداره هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، یکی از راهکارهای مقابله با تنش آبی، استفاده هر چه بیشتر از آب است و وزارت نیرو از میزان آب ورودی به هر دشت اطلاع دارد. و اگر بین 40 تا 60 درصد این آب تجدیدپذیر باشد و در صورت استفاده از آنها با تنش آبی مواجه نخواهیم شد در حالی که در ایران 80 تا 90 درصد و شاید بیشتر از این منابع برداشت می کنیم.

نظام سلطانی خطرات فرونشست زمین را به دو دسته خطرات ناشی از آن برای سفره های زیرزمینی و آسیب به سطح زمین تقسیم کرد. دانه ها و در نتیجه اجازه نمی دهد که آب از بالا قسمت های عمیق تر آبخوان را تغذیه کند. بنابراین، سفره زیرزمینی در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرد و دیگر مصرف آب مفید نیست، بلکه در قسمت‌های عمیق‌تر آبخوان خشک می‌شود.

وی به نقل از سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ادامه داد: در واقع پس از مدتی که آب از قسمت های عمیق سفره خارج می شود، به دلیل اینکه قسمت های بالایی به دلیل فرونشست متراکم شده است، نمی توانند آب را از خود عبور دهند و عمق را تغذیه کنند. چیدمان آبخوان منجر به آب های زیرزمینی در قسمت های عمیق تر زهکشی می شود که باعث می شود برخی از سفره ها توانایی خود را برای پر کردن از دست بدهند.

رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه خطر دیگر برهمکنش فرونشست با برخی سازه های زمین شناسی است و فرونشست نامتقارن خواهیم داشت که در این صورت آسیب های سازه ای و ترک ایجاد می شود.

نظام سلطانی با تاکید بر اینکه این آسیب ها ساختمان ها و شریان های حیاتی مانند خطوط ریلی، جاده ها و … را تحت تاثیر قرار می دهد، اظهار کرد: اکثر مسئولان نیز نسبت به این آسیب ها حساس هستند، در حالی که آسیب به سفره های آب زیرزمینی شاید در بلندمدت به دلیل اهمیت بیشتری باشد. کشور