هوش مصنوعی و شهروندان هوشمند؛ کلید شهرهای آینده

بر اساس گزارش IDC، تا سال 2030 بیش از 70 درصد از جمعیت جهان در شهرهای هوشمند زندگی خواهند کرد و حجم سرمایه گذاری جهانی در این شهرها از 2 تریلیون دلار فراتر خواهد رفت. از سوی دیگر هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال در بیش از 50 درصد خدمات شهری این شهرها استفاده خواهد شد. در گزارشی که اخیرا توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شد، فنلاند توانست بیش از 1 درصد از جمعیت خود را از طریق برنامه “Elements of AI” با اصول هوش مصنوعی آشنا کند. این برنامه رایگان که با همکاری دانشگاه ها و دولت اجرا شده است، آموزش هوش مصنوعی را برای عموم قابل دسترس کرده است. همچنین در کره جنوبی، بیش از 75 درصد مدارس دولتی شامل دوره های هوش مصنوعی و استفاده از فناوری های هوشمند در برنامه های خود هستند. به همین دلیل، نسل جوان در این کشور شناخت عمیقی از نقش هوش مصنوعی در زندگی روزمره دارند و آماده تعامل فعال با زیرساخت های هوشمند شهر هستند. سنگاپور همچنین با راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال و دوره‌های هوش مصنوعی برای بزرگسالان، سطح سواد فن‌آوری را در میان شهروندان خود به‌طور قابل توجهی بهبود بخشیده است.

این آمار نشان می دهد که کشورهای فعال و پیشرو در زمینه هوش مصنوعی به اهمیت آموزش شهروندان هوشمند پی برده و برنامه های منسجمی را برای ارائه دانش و مهارت های لازم برای نسل آینده ایجاد کرده اند. این مدل‌ها می‌توانند به‌عنوان الگو برای کشورهایی که در مسیر توسعه شهرهای هوشمند قرار دارند، به‌ویژه خاورمیانه و ایران مورد استفاده قرار گیرند. برای این منظور در ادامه به معرفی چند روش آموزشی در این زمینه می پردازیم.

مدل های آموزشی برای شهروندان هوشمند

در بسیاری از شهرهای توسعه یافته جهان، مدل های آموزشی متفاوتی طراحی و اجرا شده است تا شهروندان بتوانند از فناوری های جدید استفاده کنند.

آموزش مبتنی بر شبیه سازی یکی از این روش هاست که محیط های واقعی را با استفاده از فناوری واقعیت مجازی شبیه سازی می کند. در آمستردام و نیویورک، ادارات آتش نشانی از شبیه سازی واقعیت مجازی برای آموزش نیروها و شهروندان در شرایط اضطراری استفاده می کنند. در دبی، پلتفرم آموزشی مبتنی بر واقعیت مجازی دبی از مدل‌های شبیه‌سازی Unity 3D و Unreal Engine برای مدیریت بحران استفاده می‌کند. در آمستردام، آنها از پلت فرم آموزش ایمنی دوچرخه VR برای آموزش دوچرخه سواری ایمن به کودکان استفاده می کنند. در توکیو، پلت فرم آموزش واقعیت مجازی مترو توکیو برای آموزش مسافران و کارکنان مترو با استفاده از موتور Unreal Engine و شبیه سازی محیط ها و سناریوهای ایمنی استفاده می شود. شرکت هایی مانند EON Reality و Virti در ارائه این فناوری ها پیشگام هستند که با استفاده از موتورهای گرافیکی پیشرفته، تجربه ای واقعی و تعاملی را ارائه می دهند.

علاوه بر این، یادگیری مبتنی بر AR در شهرهایی مانند سنگاپور و بارسلون نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این روش با استفاده از فناوری واقعیت افزوده اطلاعات مرتبط با محیط را به صورت تعاملی در اختیار کاربران قرار می دهد. در سنگاپور، برنامه هایی مانند Singapore Bus AR اطلاعات حمل و نقل عمومی را با کمک فناوری های ARKit و ARCore به کاربران نمایش می دهند. در بارسلون، پلتفرم‌های Barcelona Energy AR و Barcelona AR City Tours با استفاده از واقعیت افزوده برای کنترل مصرف انرژی در ساختمان‌ها و همچنین ارائه اطلاعات تعاملی درباره تاریخ و فرهنگ شهر معرفی شدند. شهرداری دبی از واقعیت افزوده برای ایجاد تجربیات تعاملی گردشگری استفاده می کند و بازدیدکنندگان می توانند با استفاده از تلفن همراه خود از اطلاعات تاریخی و فرهنگی ساختمان های معروف شهر به صورت کاملاً سه بعدی و بصری بازدید کنند.

اکثر پلتفرم های ارائه شده از موتورهای گرافیکی مانند Unity و Unreal Engine برای ایجاد محیط های شبیه سازی شده استفاده می کنند. ابزارهایی مانند ARKit (Apple)، ARCore (Google) و Vuforia برای توسعه برنامه های واقعیت افزوده استفاده می شوند.

AI-Personalized Learning روش مدرن دیگری است که از الگوریتم های یادگیری ماشینی برای ارائه محتوای آموزشی بر اساس نیازها و سطح شناختی هر فرد استفاده می کند. پلتفرم هایی مانند Duolingo، Coursera، Dream Box، Smart Sparrow، Century Tech و Cogniin نمونه های موفق این روش هستند که توانسته اند با تجزیه و تحلیل رفتار کاربران، یادگیری را بهبود بخشند.

ایران با بهره‌گیری از تجربیات بین‌المللی و استفاده از فناوری‌های روز، با ایجاد مراکزی مجهز به فناوری‌های روز از جمله واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، می‌تواند به صورت عملی و با شبیه‌سازی واقعی نحوه استفاده از خدمات شهر هوشمند را به شهروندان آموزش دهد و آنها را به کاربران هوشمند شهر تبدیل کند. برخی از راه حل های پیشنهادی عبارتند از:

1. ایجاد بسترهای آموزشی محلی:

توسعه پلتفرم‌های محلی مبتنی بر هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده مانند نسخه‌های ایرانی Google Classroom یا Microsoft Education Edition می‌تواند فرصت‌های آموزشی را برای شهروندان ایرانی فراهم کند.

2. سرمایه گذاری در زیرساخت های دیجیتال:

گسترش شبکه های اینترنت پرسرعت و فناوری نسل پنجم زیرساخت های لازم را برای پیاده سازی مدل های آموزشی هوشمند فراهم می کند.

3. ترویج فرهنگ استفاده از فناوری:

از طریق کمپین های آموزشی و رسانه ای عمومی می توان فرهنگ استفاده از فناوری های هوشمند را در بین شهروندان گسترش داد.

4. حمایت از استارتاپ ها و بازارهای نوآور:

با ارائه تسهیلات مالیاتی و مشوق های دولتی می توان از استارتاپ های فعال در حوزه آموزش هوشمند حمایت کرد.

5. تمرکز بر آموزش عمومی

مانند هند، برنامه های آموزشی در مقیاس بزرگ باید برای آموزش شهروندان در مورد استفاده از خدمات دیجیتال و فناوری های هوشمند ایجاد شود.

6. همکاری بین المللی:

امضای یادداشت تفاهم با شرکت های جهانی مانند EON Reality و Infosys برای انتقال دانش فنی و توسعه پلتفرم های مشترک، گام مهمی در جهت توسعه شهرهای هوشمند و شهروندان خواهد بود.

شهروندان هوشمند جوهره شهرهای هوشمند هستند. ایران می‌تواند با توسعه برنامه‌های آموزشی هدفمند و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، شهروندانی آگاه و توانا تربیت کند. بهره مندی از تجربیات موفق کشورهای پیشرو در این مسیر می تواند به تسریع تحول دیجیتال در کشور کمک کند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور با اتخاذ تصمیمات راهبردی و تهیه نقشه راه هوش مصنوعی، مسیر پیشرفت ایران را در دنیای دیجیتال هموار کنند.