آرامگاه «اردشیر سوم» هخامنشی در خطر است!

هورناز (hornaz.ir):

ایسنا: سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی از وضعیت وخیم مقبره اردشیر سوم به دلیل نم و نشت رطوبت در این اثر هخامنشی در مجموعه تخت جمشید خبر داد.

این پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی با نمایش تصاویری از آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در مجموعه تخت جمشید، در تشریح وضعیت آن گفت: آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در دامنه کوه مهر (رحمت) در شهر میراث جهانی پارس یا پارس قرار دارد. تخت جمشید رطوبت زیادی به آرامگاه این پادشاه هخامنشی نفوذ کرده است.

این فعال میراث فرهنگی بر اساس تحقیقات و مشاهدات سال ها خود در مجموعه تخت جمشید گفت: رطوبت شدید پس از بارندگی های بهاری باعث مرگ آرامگاه اردشیرسوم هخامنشی در مجموعه جهانی پارسی شد و با چالش جدیدی مواجه شد. رطوبت به بدن مجسمه های سنگی نیز نفوذ کرده و زخم هایی را روی صورت آنها ایجاد کرده است.

آریا افزود: این در حالی است که در سال 1399 خورشیدی در این قسمت از مقبره اردشیر سوم هخامنشی وجود رطوبت وجود داشت و در گزارشی به آن پرداخته بودم و مسئولان پایگاه جهانی پارس اعلام کردند که حذف و حذف می شود. آنها بازسازی و محافظت شدند، اما پس از چهار سال، طبق ضرب المثل “در به همان پاشنه می چرخد!” با این حال چندین بار با مدیر فعلی پایگاه جهانی پارس تماس گرفتم که متاسفانه پاسخی ندادند! حتی از او خواستم که جوابش را اس ام اس بدهد اما جوابی به آن اس ام اس داده نشد. این موضوع نشان از موضع گیری غیرکارشناسی برخی مدیران و مسئولان استانداری دارد که خود را موظف به پاسخگویی به اصحاب رسانه و فعالان میراث فرهنگی نمی دانند. اینها آثار تاریخی ارزشمند و تکرار نشدنی کشور هستند که آسیب دیده اند و یکی یکی از چهره تاریخ و از صحنه دوران حذف خواهند شد.

آرامگاه منسوب به اردشیر سوم هخامنشی در تخت جمشید

این پژوهشگر میراث فرهنگی بر اساس گفتگوهای خود با برخی کارشناسان مرمت و آثار باستانی گفت: یکی از مشکلات عمده پیش روی بناهای سنگی تاریخی حفاظت از آنها در برابر باران های اسیدی و به طور کلی عوامل طبیعی است که تاثیرات بسیار مستقیم و منفی دارد. این مجموعه آثار باستانی قرار داده شده است و نگهبانی از آن دشوار خواهد بود. مرمت و حفاظت از بناهای سنگی در کشور ما بسیار پرهزینه است و به یکی از بزرگترین چالش ها در این زمینه تبدیل شده است. از سوی دیگر نمی توان دست به کار شد و به بهانه کمبود بودجه شاهد تخریب آثار سنگی قیمتی بود که حاصل تلاش نیاکان پاک بنیاد ما بوده است.

وی ادامه داد: امروزه با پیشرفت دانش و فناوری در دنیا که به سرعت در حال گسترش است، باید سعی کرد از بهترین و ساده ترین روش ها برای حفاظت از آثار سنگی استفاده کرد. در دنیای – ناتوانی در نگهبانی و نگهداری از آثار سنگی تاریخی به طور کلی تعجب آور و غیرقابل قبول است آنها را به صاحبان اصلی این سرزمین که نسل های آینده هستند واگذار کرده اند و انفعال در این زمینه اشتباهی نابخشودنی است که باید در برابر تاریخ و نسل های آینده پاسخ داده شود.

آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی، عکس دوم که در شهریور 1403 گرفته شده است

مستند آریا با تاکید بر اظهارات فعالان میراث فرهنگی و باستان شناسان خاطرنشان کرد: باید با حساسیت بیشتری با مجموعه جهانی برخورد کرد و قسمت های مختلف آن را یکی یکی نافرمانی کرد و با دانش و علم روز برخورد کرد. اگر به موقع با آن مقابله می شد این رطوبت به وجود نمی آمد. تاکنون با کنترل گرما، سرما، آب و هوا، کنش و واکنش هوا (واکنش ها) و ریشه زایی سنگ ها می توان آنها را به خوبی و با ظرافت نگهداری کرد. از سوی دیگر، برنامه ها و مطالعات هدفمند باستان شناسی، مرمت و حفاظت در این مجموعه باید از سر گرفته شود. باستان شناسان اصرار دارند که چنین مجموعه بزرگ جهانی جایی برای آزمون و خطا ندارد و باید با هوشیاری و تخصص از آن محافظت و نگهداری شود.

وی ادامه داد: به گفته باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی یکی از عوامل موثر در تخریب آثار سنگی در میراث جهانی پارسی بدون شک وجود پتروشیمی است. یکی دیگر از عوامل مهم سوزاندن “کاه درشت” کشاورزان پس از برداشت گندم است که باعث اسیدی شدن هوا می شود و روی سنگ ها تاثیر منفی می گذارد.

این فعال میراث فرهنگی پیشنهاد کرد: برای ارزیابی بهتر روند تخریب آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در جبل مهر، عکس های چند سال گذشته با نمونه فعلی تلفیق و موارد بررسی شود تا به نتیجه برسیم. نتیجه گیری و تحقق عمق فاجعه وی گفت: باید بدانیم که سازه ها و آثاری که در فضای باز واقع شده اند همواره در برابر آسیب های جوی و محیطی آسیب پذیر هستند. بناهای مگالیتیک نیز از این امر جدا نیستند. بارندگی یکی از عوامل مضر برای آثار تاریخی است. به همین دلیل مرمتگران سعی می کنند تا حد امکان آثار و آثار تاریخی را از این نوع آسیب ها نجات دهند.

نفوذ رطوبت از زیر لبه قبر، 2019

وی بیان کرد: صخره‌کاری‌های پارس و رستم مدت‌ها پیش بر اثر بارندگی آسیب دیدند. از این رو معماران هخامنشی با ایجاد کانال‌های آبی در دیواره‌های آرامگاه‌ها به‌ویژه در دیواره‌ی کوه «دجنابشت» در نقش رستم سعی کردند از ورود رطوبت جلوگیری کنند. اگرچه این اثر زیبای معماران هخامنشی به کاهش آسیب کمک کرد، اما به دلایل مختلف هرگز کافی نبود. متأسفانه یکی از دشواری های سنگ کاری این است که به دلیل عوامل زمین شناسی مسیر انتقال آب (هیدرولوژی) دائماً در حال تغییر است و این تغییرات به کاتالیزوری برای نشت آب از مکان های غیرمنتظره تبدیل می شود.

آریا تصریح کرد: به هر حال یکی از مهم ترین و بزرگ ترین آثار سنگی کشور که نگین هنر و تمدن ایران محسوب می شود با وجود همه حساسیت ها در خطر است و متولیان امر فرهنگی استان و کشور نیاز دارند. یک راه حل ریشه ای و یک درمان طولانی مدت در مورد آن فکر کنید تا در آینده احساس ناامیدی نکنیم.

مجموعه میراث جهانی تاریخی و فرهنگی پارس (تخت جمشید) در دل خود بخش‌ها و کاخ‌های مختلفی چون کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ سد ستون، خزانه‌داری، دروازه ملل و آرامگاه اردشیر دوم را در خود جای داده است. سوم در دامان است و کوه مهر گفته است که در سال 518 قبل از میلاد به دستور داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول ساخته شده است.

مجموعه تخت جمشید دومین اثر تاریخی ایران پس از چغازانپیل در سال 1358 به کوشش شهریارعدل، باستان شناس و محقق نامدار ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.