هورناز (hornaz.ir):
اقتصاددان: بودجه پنج شهر بزرگ کشور از سه منبع اصلی تامین می شود که دو منبع آن از «بازار املاک» تغذیه می شود. نتایج تحلیل بودجه شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز نشان می دهد که مدیریت سرمایه بر اساس مقایسه «هزینه سرانه» گران است. این موضوع با توجه به نیروی مازاد و نحوه برخورد با پیمانکاران شهری مشهود است.
ترازهای مخارج سرانه در بودجه شهرداری تهران در مقایسه با حداقل چهار شهر بزرگ دیگر کشور بسیار بیشتر است، به این معنی که تهران هزینه بیشتری نسبت به شهرهای مقایسه دارد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی گزارشی با عنوان «تصویری از بودجه شهرداری‌های کلان شهرها (مصوب 1402)» منتشر و به مقایسه بودجه‌های مصوب تهران و چهار شهر بزرگ پرداخت. . شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز، تحلیل تطبیقی وضعیت و کلیه منابع درآمد و هزینه در بودجه سالانه این شهرهای بزرگ ارائه شده است. اگرچه این مقایسه تنها بر اساس رقم مصوب بودجه سالانه این پنج کلانشهر در سال گذشته انجام شده و شامل اصلاح، تکمیل و عملکرد نمی شود، اما می تواند تصویری کلی از وضعیت موجود ارائه دهد.
مرکز تحقیقات با مقایسه مصارف بودجه پنج شهر مذکور نشان می دهد که در پایتخت بیشتر منابع درآمدی شهرداری در قالب «هزینه» هزینه می شود. به عبارت دیگر ترازهای هزینه ای شهرداری تهران که به طور متوسط حدود 60 درصد آن به پرداخت حقوق و دستمزد اختصاص می یابد و مابقی به طور کلی صرف هزینه های جاری و هزینه های پرسنلی می شود، سهمی معادل 45 درصد از کل بودجه مصوب در سال 1402 شهرداری تهران این سهم در سایر شهرها نسبت به سال گذشته بسیار کمتر بود. در شهرداری مشهد که پس از تهران دومین شهر بزرگ کشور از نظر جمعیت است و طبق آخرین سرشماری رسمی کشور، جمعیت آن حدود 3.6 میلیون نفر است، سهم اعتبارات هزینه ای از کل بودجه درآمدی شهرداری تهران 28 درصد، در اصفهان 27 درصد، در تبریز 25 درصد و در شیراز 18 درصد است. به این ترتیب در ترکیب مخارج بودجه سال 1402 شهرداری، سهم اعتبارات هزینه ای شهرداری تهران بسیار بیشتر از سایر شهرهای بزرگ بود.
مقایسه «دنیای اقتصاد» نشان می دهد که سهم بودجه هزینه ای نسبت به کل بودجه در شهرداری لندن یکی از شهرهای بزرگ که از نظر وسعت و جمعیت با تهران قابل مقایسه است و این سهم معادل 22.8 بوده است. درصد در سال 2024 یعنی عددی معادل تقریباً نصف سهم ذکر شده در بودجه شهرداری تهران برای سال 1402 هجری قمری است.
شاید در نگاه اول به نظر برسد که مقایسه تهران با سایر شهرهای بزرگ مورد بررسی به دلیل تفاوت وسعت و جمعیت و با توجه به ماهیت و ابعاد متفاوت وظایف شهری در پایتخت نسبت به شهرهای دیگر، مقایسه منطقی نیست. بخش عمده ای از درآمدها باید به هزینه های جاری اختصاص یابد. اما بررسی های انجام شده توسط «اکونومیست» نشان می دهد که چنین برداشتی نمی تواند به حقیقت نزدیک باشد. گذشته از اینکه آنچه مورد مقایسه قرار می گیرد سهم هزینه ها از بودجه مصوب هر شهر است نه تعداد تخصیص هزینه، با بررسی دقیق تر مشخص می شود که سرانه تخصیص هزینه در شهرداری تهران سرانه جمعیت است. نسبت به شهرهای دیگر بیشتر است.
با توجه به نبود آمار موثق و مدرن جمعیت و با در نظر گرفتن تعداد جمعیت در روز اعلام در سرشماری سال 1374 که حدود 9 میلیون نفر بوده و اعداد مصوب در بودجه درآمدی سال 1402 هجری قمری که نزدیک به 76 همات (هزار میلیارد تومان) و حدود 3 میلیون و 800 هزار تومان برآورد شد. این در حالی است که برآورد مذکور با احتساب بودجه 40 همتی برای سال 1402 و جمعیت 3 میلیون نفری در سرشماری سال 95 در شهر مشهد، حدود 3 میلیون تومان است.
تخصیص هزینه های سرانه در شهرهای اصفهان، شیراز و تبریز با احتساب بودجه های مصوب 22، 23 و 20 همتی در سال 1402 هجری قمری جمعیت این شهرها 2.3، 2.2 و 1.8 میلیون نفر است. 2 میلیون نفر به ترتیب 300، 1 میلیون، 800 و 2 میلیون و 700 هزار تومان برآورد شده است.
اگرچه با به روز رسانی آمار جمعیتی می توان این برآوردها را دقیق تر کرد، اما با در نظر گرفتن اعداد نهایی بودجه شهرداری ها و ارائه تصویر شفاف تری از وضعیت مالی شهرداری ها از منظر مصارف بودجه، امکان پذیر است و در شرایط فعلی، همچنین یک دیدگاه کلی از آنچه که به مخارج درآمد مربوط می شود، است، زیرا در مقایسه با این گزارش، آنچه را که در پنج شهرداری اصلی شهر اتفاق می افتد، منعکس می کند. تصویری که گران بودن تهران را حداقل در مقایسه با چهار شهر دیگر تایید می کند.
تهران در رقابت فروش تراکم سرمایه ها عقب افتاده است!
بیشترین درآمد شهرداری های شهری از حوزه شهرسازی و توسعه شهری شهرها تامین می شود. این همان عنوان درآمدی است که در تعبیر سنتی از آن به عنوان حجم فروش و درآمد حاصل از ساخت یاد می شود. پس از آن نقل و انتقال دارایی های سرمایه ای که عمدتاً شامل «فروش مستغلات» است، اصلی ترین منبع درآمد شهرداری ها بوده و در نهایت بر اساس بودجه های مصوب سال 1402 درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده سومین منبع درآمدی شهرداری ها است. با تعداد نسبتاً زیادی در شهرداری های شهرهای بزرگ. گزارش مرکز پژوهش های شورا حاکی از آن است که از نظر سهم تراکم فروش در بودجه درآمدی شهرداری، تمامی شهرهای بزرگ مورد مطالعه از تهران پیشی گرفته اند و در این بین، هر شهری که پالایش بیشتری داشته باشد و ظرفیت بیشتری برای توسعه فیزیکی داشته باشد، دریافت می کند. سهم بیشتری از درآمد حاصل از ساخت و ساز ارائه شده است.
در حالی که بر اساس بودجه مصوب سال گذشته 90 درصد از بودجه شهرداری تهران از محل مالیات های عمومی تامین می شود، در عین حال 24 درصد از این رقم – معادل 15.2 همات – تنها از محل درآمدهای عمران شهری، سهم عمرانی و … پیش بینی می شود . – درآمدهای عمرانی شهر نامیده می شود و 47 درصد از کل درآمدهای شهرداری مشهد، 35 درصد در اصفهان، 42 درصد در تبریز و 64 درصد در شیراز را شامل می شود. بنابراین به نظر می‌رسد رقابت شدید شهرداری‌ها برای کسب درآمد بیشتر نتیجه بارز سیاست‌های جاری حاکم بر مالی شهرداری‌ها باشد. این مشکل ربطی به هزینه های اداره شهرها ندارد.
آرش میلانی، عضو و سخنگوی سابق کمیته سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، ارتباط روح عمومی مقررات حاکم بر شهرداری ها و هزینه های سنگین مدیریت شهر تهران را تایید می کند و به ال. -اقتصاد العالم که تصویب قانون خودکفایی شهرداری در دهه 60 راه را برای درآمدزایی شهرداری ها از ازدحام هموار کرده است و طی سه دهه گذشته شهرداری ها به ویژه در شهرهای بزرگتر اقدام به کسب درآمد کرده اند. به تدریج تمایل به کسب درآمد از این مکان و صرف آن در اموری مانند خدمات شهری را دارند که مدیران شهری این اقدام را مقرون به صرفه می دانند و در نتیجه … بار اصلی تامین مالی اجرای امور جاری و پروژه های نگهداری و نظافت در حال انجام است. مربوط به بخش شهرسازی است.
اگرچه برون سپاری و واگذاری وظایف عملیاتی به بخش خصوصی به عنوان یکی از راهکارهای کاهش هزینه های اداره شهرها همواره مورد توجه پایتخت های بزرگ دنیا بوده است، اما به نظر می رسد این روش در تهران جواب نداده است. به عنوان مثال، اگرچه کارهای نظافت و شانه برداری به پیمانکاران خارجی واگذار می شود، اما گروهی از شهروندان که در مورد سامانه 137 پلاس نظرات خود را ارائه می دهند و همچنین برخی اعضای شورای شهر، منتقدان جدی این حوزه هستند. میلانی در این خصوص توضیح می دهد: راهکارهایی وجود دارد که می تواند هزینه های نگهداری را کاهش دهد، از جمله کاهش تعداد پیمانکاران و شرکت های پیمانکاری خودتنظیمی. به گفته میلانی در سال 1400 در پژوهشی که در قالب مدیریت جامع پسماند انجام شد، استفاده از روش های اساسی برای تفکیک زباله در مبدا و افزایش هزینه های به اصطلاح پسماند که شهروندان در ازای دریافت خدمات مدیریت پسماند دریافت می کنند، از دیگر راهکارها است طرحی که در دوره پنجم مدیریت شهری تهران مطرح شد، اما از آنجایی که از این روش ها به درستی استفاده نمی شود، در عمل مدیریت شهر در این محدوده خاص و با این وجود، میزان رضایت شهروندان از تردد در سطح شهر است. نیز کاهش یافته است.
نگرانی ها در مدیریت تهران از بین رفته است
این عضو سابق شورای شهر تهران با اشاره به اینکه در برآورد کلی میزان مشارکت شهروندان در تامین هزینه های تخصیص یافته به نظافت شهر حداکثر 25 درصد است، تاکید می کند: طبیعی است که با این سطح پایین و پایین. شهروندان احساس نمی‌کنند که تهران پرهزینه مدیریت می‌شود و منجر به درخواست‌های خاصی برای اصلاح رویه‌های موجود نمی‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: افزایش درآمدهای شهرداری تهران را به شهری مناسب برای زندگی تبدیل می‌کند و اگر در عین حال راهکارهایی اندیشیده شود که تهران را برای مدیریت ارزان‌تر کند و از تراز درآمدهای مازاد بر هزینه‌های جاری و هزینه‌های نگهداری، اقدامات مهمی انجام شود. که این روزها چندان مورد توجه قرار نگرفته اند می توان ساماندهی کرد به عنوان مثال در دوره پنجم مدیریت شهری به طور متوسط 6 یا 7 بوستان کوچک در مناطق جنوبی و مرکزی شهر تهران شناسایی و تملک شد که تقریباً نیمی از آنها بوده است. هر ساله به عنوان پارک عمومی استفاده می شود. اما آیا این معیار با وجود افزایش چندگانه بودجه بهبود یافته است؟ چنین سوالاتی در ذهن فعالان و شهروندان شهری وجود دارد و در عمل و بر اساس آنچه که به طور رسمی در عملکرد این حوزه منعکس شده است، رشدی حاصل نشده است. این در حالی است که شهرداری به جای اینکه بیشتر هزینه های خود را صرف هزینه های جاری و جاری کند، باید اقداماتی را انجام دهد که زمان زیادی برای آن باقی نمانده است، مانند تصاحب لکه های باقی مانده از پارک های مرکزی و جنوبی تهران و ساخت آن. آنها عمومی طبیعتاً رسیدگی به این مسائل مستلزم مدیریت بهینه درآمدها و هزینه های شهری توسط مدیریت شهری است.
