موشک جدید «اورِشنیک» که روسیه برای نخستین‌بار به سمت اوکراین شلیک کرد چیست؟

هورناز (hornaz.ir):

بی بی سی: در ابتدا، اطلاعات کمی در مورد سلاحی که در ساعات اولیه 21 نوامبر به شهر دنیپرو اوکراین حمله کرد، در دسترس بود. نوع موشک هم مشخص نبود.

پاول آکسنوف، کارشناس نظامی در بی بی سی روسیه نیوز، شواهد مربوط به این موشک را تجزیه و تحلیل می کند و پیامی را که پوتین با تصمیم خود برای استفاده از این موشک به اوکراین و کشورهای غربی ارسال کرده است، بررسی می کند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد که حمله به شهر دنیپرو در شرق اوکراین با استفاده از یک موشک میان‌برد متعارف جدید با کد اورشنیک انجام شده است.

اگرچه اوکراین این ادعا را رد کرد و احتمال می‌رود این موشک از نوع سیدر باشد، اما گزینه‌های زیادی برای شناسایی ماهیت این سلاح وجود ندارد.

پرتاب موشک بالستیک از چنین فاصله ای را نمی توان از دید پنهان کرد، به خصوص در منطقه ای که به دقت توسط آژانس های اطلاعاتی متعدد نظارت می شود.

این موشک در حین پرواز کاملاً قابل مشاهده است، به خصوص شعله خارج شده از موتور آن که توسط ماهواره ها و هواپیماهای شناسایی به راحتی قابل مشاهده است.

دود اگزوز موشک که اغلب در تست ها یا تمرینات تمرینی دیده می شود، اطلاعات فراوانی را ارائه می دهد و ویژگی های انواع مختلف موشک ها به خوبی شناخته شده است.

تحلیلگران می توانند با بررسی داده های جدید پرتاب موشک به نتایج بیشتری دست یابند.

اگرچه آژانس‌های اطلاعاتی غربی یافته‌های خود را منتشر نکرده‌اند، اما احتمالاً تخمین نسبتاً دقیقی از نوع موشک دارند.

تحلیلگران رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و همچنین کارشناسان نظرات خود را بر اساس سایر شواهد موجود ارائه کرده‌اند.

محبوب ترین نظریه این است که روسیه موشک بالستیک قاره پیمای آزمایشی روبز را برای استفاده در حملات میان برد اصلاح کرده است.

از اورشنیک چه می دانیم؟

پوتین در بیانیه خود گفت که این موشک مجهز به “کلاهک مافوق صوت غیر هسته ای” است و کلاهک های آن “با سرعتی معادل 10 ماخ به اهداف حمله می کند – یعنی 2.5 تا 3 کیلومتر در ثانیه”.

فقدان کلاهک هسته ای مشهود بود و سرعت کلاهک موشک های بالستیک معمولا مافوق صوت است.

مرکز کنترل و عدم اشاعه تسلیحات که یک سازمان غیردولتی است، در کتابچه موشک‌های بالستیک هسته‌ای، سرعت کمتری را 3200 کیلومتر در ساعت ذکر کرده است.

رهگیری و انهدام کلاهک هایی که با این سرعت حرکت می کنند بسیار دشوار است.

این موشک دارای کلاهک جداشدنی بود و این ویژگی باعث سردرگمی بیشتر تحلیلگران شد.

فیلم ضبط شده در لحظه حمله موشکی در دنیپرو نشان می دهد که شش گروه از اشیا به سمت زمین سقوط می کنند. هر مجموعه شامل تقریباً شش نقطه روشن است.

این رقم برای چنین موشکی بسیار بالاست. با این حال، هیچ انفجاری بر روی زمین مشاهده نشد، که نشان می دهد نقاط روشن ممکن است مهمات نیمه جنبشی باشند.

این مهمات می توانند اندازه های مختلفی داشته باشند و در واقع پرتابه های فلزی هستند که با استفاده از انرژی جنبشی آزاد شده در اثر برخورد، هدف را نابود می کنند. به دلیل سرعت بالا، این انرژی بسیار زیاد خواهد بود.

منابع مختلف نشان دادند که این موشک از پایگاه آزمایشی کاپوستین یار در منطقه آستاراخان روسیه پرتاب شده است.

اگر این اطلاعات درست باشد، برد موشک در این پرتاب حدود 800 تا 850 کیلومتر بوده است.

ولادیمیر پوتین موشک اورشنیک را موشکی با برد متوسط ​​توصیف کرد. برد این نوع موشک ها معمولا بین 1000 تا 5500 کیلومتر است اما این اعداد فقط آمار رسمی هستند و امکان پرتاب موشک در فواصل کمتر نیز وجود دارد.

این موشک کجا ساخته شد؟

این احتمال وجود دارد که موشک اورشنیک که پوتین به آن اشاره کرد ساخته موسسه فناوری حرارتی مسکو باشد.

در روسیه، دو مرکز موشک های بالستیک از این کلاس تولید می کنند: مرکز موشکی ماکیف و موسسه فناوری حرارتی مسکو.

مرکز اول بر موشک های سوخت مایع، سیلو پرتاب، سنگین و دوربرد متمرکز است. برای مثال برد ادعایی موشک سرمات 18000 کیلومتر است.

موسسه فناوری حرارتی مسکو در توسعه موشک های کوچکتر با موتورهای سوخت جامد که از پرتابگرهای متحرک پرتاب می شوند، تخصص دارد.

این موشک‌ها سبک‌تر هستند، کلاهک‌های کوچک‌تری دارند و مسافت‌های کوتاه‌تری را طی می‌کنند. به عنوان مثال، موشک یاریس دارای برد 12000 کیلومتر است.

موشکی مشابه موشکی که به دنیپرو اصابت کرد احتمالا توسط موسسه فناوری حرارتی مسکو ساخته شده است.

این مرکز قبلاً موشک های مشابهی مانند موشک RSD-10 پایونیر ساخته بود که از دهه 1970 تا زمانی که معاهده نیروهای هسته ای میان برد در سال 1988 لازم الاجرا شد، مورد استفاده قرار گرفت.

در آن زمان تمامی موشک‌ها و پرتابگرهای میان‌برد و کوتاه‌برد در اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده منهدم شده بود و طرفین توافق کردند که در آینده چنین موشک‌هایی را تولید، آزمایش یا مستقر نکنند.

این موشک چه زمانی ساخته شد؟

پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد در سال ۲۰۱۹ به پایان رسید، بنابراین ساخت و توسعه چنین موشک‌هایی، حداقل از نظر عملی، تنها پس از آن تاریخ می‌تواند آغاز شود.

سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه در آن زمان اعلام کرد که کشورش قصد دارد تا سال 2020 یک سامانه موشکی میان برد زمینی بسازد. اگرچه این هدف محقق نشد، اما کار روی چنین موشک هایی ادامه یافت.

یکی از آخرین دستاوردهای موسسه فناوری حرارتی مسکو، موشک بالستیک قاره پیما RS-26 Rubez است. برد این موشک به طور غیررسمی بین 2000 تا 6000 کیلومتر است که کمی فراتر از محدودیت های پیمان منع موشک های هسته ای میان برد است.

موسسه فناوری حرارتی مسکو حتی قبل از پایان معاهده این موشک را ساخته بود. خبرگزاری رسمی تاس اعلام کرد که ژنرال سرگئی کاراکایف، فرمانده نیروهای موشکی راهبردی روسیه، برخی از ویژگی های این موشک را در سال 2013 فاش کرد.

کاراکایف گفت: «اگر این یک موشک یارس زمینی متحرک باشد [با اشاره به آر‌اس-۲۶ روبژ] وزن پرتابگر آن بیش از 120 تن است. در این نسخه ارتقا یافته وزن آن به 80 تن می رسد و سبک تر می شود.

به عبارت دیگر، روسیه در ابتدا در حال توسعه یک موشک سبک تر بر اساس یارس بود که تنها 500 کیلومتر از محدودیت های پیمان INF فراتر می رفت.

در نتیجه، بسیاری از تحلیلگران موافق هستند که موشک اورشنیک که پوتین به آن اشاره کرد، احتمالاً یا یک سامانه موشکی با برد تا 800 کیلومتر است یا یک نسخه پیشرفته از آن سامانه که برای برد کمتری طراحی شده است.

اهمیت معاهده نیروهای هسته ای میان برد

پیمان نیروهای هسته ای میان برد برای کاهش تنش در اروپا طراحی شده است.

ایده بازدارندگی هسته‌ای برای موشک‌های بالستیک قاره‌پیما مؤثر است، زیرا پرتاب آن‌ها را می‌توان با استفاده از سیستم‌های هشدار شناسایی کرد و زمان کافی برای پاسخ متقابل را فراهم می‌کند. این در مورد بمب افکن های استراتژیک نیز صدق می کند.

اما اگر مدت زمان پرواز موشک تنها چند دقیقه باشد، این روش کارساز نخواهد بود.

موشک های میان برد و کوتاه برد یکی از موانع اصلی دستیابی به بازدارندگی استراتژیک هسته ای موثر بود. این موشک ها قابلیت حمل کلاهک هسته ای را داشتند و عملاً تخریب ناپذیر بودند. بنابراین فرصتی برای ضدحمله وجود نداشت زیرا فرصتی برای چنین واکنشی وجود نداشت.

به علاوه شناسایی و انهدام پرتابگرهای متحرک این موشک ها در حمله اولیه بسیار دشوار بود.

وجود موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد در نزدیکی مرز می‌تواند منجر به درگیری نظامی شود، زیرا این موشک‌ها حملاتی را تهدید می‌کنند که دفاع در برابر آنها تقریبا غیرممکن است. چنین وضعیتی می تواند منجر به حمله هسته ای پیشگیرانه شود

هشدارها

حمله به دنیپرو اولین استفاده عملی از موشک این کلاس بود.

پوتین اعلام کرد که روسیه قبل از استفاده از چنین موشک هایی هشدار خواهد داد.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی رئیس جمهور پوتین گفت: 30 دقیقه قبل از پرتاب موشک اورشنیک، روسیه از طریق مرکز کاهش خطرات هسته‌ای به ایالات متحده اطلاعیه ارسال کرد.

ایالات متحده یک روز قبل از پرتاب موشک، سفارت خود در کیف را به دلیل “اطلاعات خاص در مورد احتمال حمله هوایی بزرگ” تعطیل کرد.

سفارت های اسپانیا، ایتالیا و یونان نیز بسته شدند، در حالی که سفارت های فرانسه و آلمان باز ماندند اما به شهروندان خود توصیه کردند که مراقب باشند.

حتی قبل از پرتاب این موشک، کانال های تلگرامی اوکراین از احتمال استفاده روسیه از موشک روبز علیه اوکراین صحبت می کردند. به ویژه گفته شد که این موشک در پایگاه آزمایشی کاپوستین یار مستقر شده است.

البته پیش از این، ویاچسلاو ولودین، رئیس دومای روسیه، احتمال استفاده از یک سلاح جدید را مطرح کرده بود.

وی در 18 نوامبر نوشت: «امکان استفاده از سامانه‌های تسلیحاتی جدید که هنوز توسط فدراسیون روسیه در خاک اوکراین استفاده نشده است، منتفی نیست.